زبان فارسی در هند؛ میراثی در خطر فراموشی
تعطیلی ۱۵۰ دپارتمان آموزش زبان فارسی و هشدار درباره آینده این زبان در شبهقاره
دهلی نو – جهانگیر اقبال، مدیر دانشکده زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کشمیر، از تعطیلی حدود ۱۵۰ دپارتمان آموزش زبان فارسی در هند طی سالهای اخیر خبر داد؛ اتفاقی که بهدلیل درگذشت اساتید پیشکسوت و نبود جانشینان توانمند، زنگ خطر را برای آینده این زبان در شبهقاره به صدا درآورده است.
اقبال در گفتوگو با خبرنگار تسنیم، با اشاره به جایگاه تاریخی زبان فارسی در هند گفت: فارسی زمانی زبان رسمی اداری، علمی و فرهنگی این کشور بود، اما از قرن نوزدهم و با سلطه استعمار انگلیس، جایگاه خود را به اردو و سپس انگلیسی واگذار کرد. با این حال، میراث فرهنگی و ادبی فارسی همچنان در معماری، شعر، و تاریخ هند قابل مشاهده است.
کاهش چشمگیر مراکز آموزشی فارسی
در دهههای گذشته، بیش از ۲۵۰ دپارتمان فارسی در هند فعال بودند، اما اکنون این تعداد به حدود ۱۰۰ مرکز کاهش یافته است. این افت، نتیجه کاهش علاقهمندی دانشجویان، نبود حمایت دولتی، و کمبود منابع آموزشی مناسب است.
اقتصاد؛ عامل تعیینکننده در انتخاب زبان دوم
اقبال تأکید کرد که انتخاب زبان دوم در هند عمدتاً تابع منافع اقتصادی است. زبانهایی مانند انگلیسی بهدلیل فرصتهای شغلی گسترده، در اولویت قرار دارند، در حالی که زبان فارسی بهعنوان زبان فرهنگ و ادب، جایگاه اقتصادی مستقلی ندارد و همین موضوع موجب کاهش انگیزه در میان زبانآموزان شده است.
فقدان برنامهریزی و حمایت مؤثر
با وجود اعلام زبان فارسی بهعنوان یکی از زبانهای کلاسیک هند در سال ۱۳۹۹، هنوز برنامهای مشخص برای تقویت آموزش آن تدوین نشده است. نبود حمایت از سوی دولتهای هند و ایران، کاهش تعداد اساتید مجرب، و تدریس فارسی از طریق زبان واسطهای مانند اردو، از جمله چالشهای جدی هستند.
راهکارهای پیشنهادی برای احیای زبان فارسی
اقبال پیشنهاد کرد برای افزایش جذابیت فارسی، باید آموزشهای کاربردی مانند ترجمه فارسی–انگلیسی، مهارتهای ارتباطی، و همکاری با شرکتهای بینالمللی در برنامههای درسی گنجانده شود. همچنین ترجمه آثار کلاسیک فارسی به زبانهای بومی هند، برگزاری جشنوارههای شعر، و ارائه بورسیههای تحصیلی میتواند به احیای این زبان کمک کند.
او در پایان گفت: اگر زبان فارسی را «زبان عشق، فرهنگ و همبستگی ملتها» بدانیم، باید آن را با رویکردی نوین و متناسب با نیازهای روز به نسل جدید معرفی کنیم تا میراث گرانبهای آن در هند زنده بماند.
